کارن ماطوسیان، کارشناس مسائل تاریخی در “ماتناداران”، مرکز نسخ خطی ایروان پایتخت ارمنستان، طی یادداشتی در صفحه فیسبوک خود، سندی تاریخی را ارائه نموده، که بیانگر حضور ارمنیان در منطقه وان، موطن اصلی خود می باشد.
این سند که برای اولین بار در شبکه اینترنت منتشر شده و مربوط به سال ۱۸۵۲ میلادی می باشد، صفحه آخر نامه ای است، از کلیسای “وانک آختامار”، که در جزیره آختامار واقع در دریاچه وان قراردارد، (اینک دردست ترکیه)، توسط اعضا شورای خلیفه گری “آختامار”، خطاب به رهبر مذهبی کل ارمنیان جهان واقع در اچمیاتسین مقدس در ارمنستان شرقی، نوشته شده و امضا و مهر بیش از ۵۰تن از اعضا شورای خلیفه گری در آن دیده می شود.
این سند با امضا اسقف پطرس و وارتاپت خاچاطور آغاز و مهر وامضا پنجاه نفر از اعضا خلیفه گری ارمنیان “آختامار” را دربر دارد. مهرها اکثرا بصورت انگشتری، که در آن زمان مرسوم بوده می باشند.
این تعداد از اعضا خلیفه گری، بیانگر وجود دهها هزار سکنه ارمنی در این منطقه بوده، که پس از نسل‌کشی سال ۱۹۱۵ ارمنیان توسط ترکیه عثمانی، تمامی آنان یا قتل عام شده و یا آواره دیگر نقاط جهان شده اند.
این کارشناس مسائل تاریخی، در پایان یادداشت خود، با ذکر اینکه اصل این سند در ماتناداران نگهداری می شود، پرسیده:
نسلهای آینده این همه انسان، چگونه نابود شدند،؟؟؟